Η χούντα των Συνταγματαρχών [21 Απριλίου 1967]

Χρονικό μιας προαναγγελθείσας κατάλυσης της Δημοκρατίας

Εκείνο το πρωινό του 1967 οι καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα. Ξημέρωνε Μεγάλη Παρασκευή και αποκορυφωνόταν το θείο πάθος. Τότε ατιμάσθηκε η δημοκρατία που προέκυψε μετά τα νέα δεδομένα που προκάλεσε η λήξη της Κατοχής. Ύστερα από 47 χρόνια, οι ιστορικοί εκτιμούν ότι η δικτατορία των συνταγματαρχών ήταν η συνέπεια μιας προδιαγεγραμμένης πορείας που σχεδιάστηκε μετά το 1963, λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή ο αγωνιστής βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης...

Πέρασε μισός αιώνας και η Ελληνική κοινωνία δεν έχει συνέλθει ακόμα από τα σύνδρομα που προκάλεσε η στρατιωτική δικτατορία που επιβλήθηκε με τον πιο προκλητικό τρόπο πριν από 47 χρόνια. Για μια φορά ακόμα «η μικρά και τίμιος Ελλάς» ήταν ένα πιόνι στη μεγάλη γεωστρατηγική σκακιέρα από την οποία κρίθηκε ο Ψυχρός Πόλεμος.

Η CIA είχε μια προνομιακή σχέση με τη συνωμοτική ομάδα των συνταγματαρχών και παρακολουθούσε βήμα προς βήμα την πορεία της για την επιβολή δικτατορίας.

Στις 7 Μαρτίου 1966 αναφορά της CIA υπέδειξε την προώθηση μελών της συνωμοτικής ομάδας σε επίκαιρες θέσεις στην περιοχή των Αθηνών, μετά την πτώση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου και την άνοδο των «αποστατών» με πρωθυπουργό τον Στεφανόπουλο.

Σύμφωνα με τη CIA τα μέλη της συνωμοτικής ομάδας που είχαν επιστρέψει «σε θέσεις-κλειδιά στην περιοχή των Αθηνών» ήταν:

α. Ο αντισυνταγματάρχης Κώστας Παπαδόπουλος, αδελφός του Γεωργίου, διορίστηκε διοικητής στο τάγμα Διονύσου από τις αρχές Φεβρουαρίου 1966.

β. Ο αντισυνταγματάρχης Δημήτρης Σταμεταλόπουλος, διοικητής του Τάγματος Αγίας Παρασκευής από τα μέσα Οκτωβρίου 1965.

γ. Ο αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Μέξης, αναμένεται σύντομα ν’ αναλάβει τη διοίκηση ενός τάγματος στην περιοχή Αθηνών.

δ. Ο αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς, διοικητής της ΕΣΑ με αρχηγείο στο ΓΕΣ.

ε. Ο αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Ιωαννίδης αναμένεται σύντομα ν’ αναλάβει τη διοίκηση ενός τάγματος στην περιοχή Αθηνών.

στ. Ο αντισυνταγματάρχης Θεόδωρος Πατσούρος αναμένεται σύντομα ν’ αναλάβει μια μονάδα επικοινωνιών στην Αθήνα.

ζ. Ο αντισυνταγματάρχης Μιχαήλ Ρουφογάλης διορίστηκε προσωρινά στις 23 Φεβρουαρίου 1966 επικεφαλής του Γραφείου Ασφαλείας της ΚΥΠ.

η. Ο αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Λέκκας αναμένεται σύντομα ν’ αναλάβει μια διοίκηση-κλειδί στην περιοχή Αθηνών».

Στην ίδια αναφορά «η πηγή» της CIA σχολίασε επί λέξει:

«Ο (αρχηγός ΓΕΣ) Σπαντιδάκης είναι γενικά ενήμερος για τη δεξιά στρατιωτική ομάδα, αλλά νομίζει ότι βρίσκεται κοντά στο δικό του τρόπο σκέψης για την αναγκαιότητα μιας στρατιωτικής επέμβασης, δηλαδή ότι ο βασιλιάς θα πρέπει ν’ αναλάβει τον έλεγχο της κατάστασης με τη βοήθεια του στρατιωτικού νόμου. Γι’ αυτό κάνει τα στραβά μάτια για πολλές μεταθέσεις που τώρα πραγματοποιούνται». Η CIA γνωρίζει πολύ καλά τον ιδιαίτερο, αυτόνομο ρόλο της ομάδας Γ. Παπαδόπουλου, που μεγάλο τμήμα της τρέφει έντονα αντιβασιλικά αισθήματα. Η «πηγή» της CIA έδινε σημαντικές σχετικές λεπτομέρειες τονίζοντας ότι η ομάδα Σταμετελόπουλου στους κόλπους των συνωμοτών εκδήλωσε αντιβασιλικά αισθήματα και «προτιμάει μια στρατιωτική χούντα που θα επιτρέψει πολύ λίγα προνόμια στο βασιλιά».

Ο Κωνσταντίνος εθεωρείτο υπεύθυνος «για την πολιτική αστάθεια» που «είχε αρχίσει με την πτώση του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1963». Αν βέβαια ο Κωνσταντίνος και οι στρατηγοί του γνώριζαν όσα και η CIA, ασφαλώς θα είχαν προσπαθήσει να εξουδετερώσουν την ομάδα των συνταγματαρχών. Αλλά η αμερικανική υπηρεσία κρατάει εφταστράγιστο το μυστικό.

Στις 13 Δεκεμβρίου 1966 «η ηγεσία» της δεξιάς συνωμοτικής ομάδας -σύμφωνα με τη CIA- «συναντήθηκε μυστικά» στο σπίτι του Ι. Λαδά. Η ηγεσία αναφερόταν ως Επαναστατικό Συμβούλιο και αποτελείτο από τους: Γ. Παπαδόπουλο, Ι. Λαδά, Δ. Σταματελόπουλο, Δ. Ιωαννίδη, Ι. Λέκκα, Μ. Ρουφογάλη, Ι. Μέξη.

«Η πηγή» της CIA, που το πιθανότερο είναι ότι συμμετέχει στις συσκέψεις της συνωμοτικής ομάδας δεν μπόρεσε ν’ αναγνωρίσει έναν ή δύο από τους συμμετέχοντες στη σύσκεψη στην οικία Λαδά αλλά μετέφερε το περιεχόμενο της συνομιλίας των συνωμοτών.

«Η πηγή» της CIA σχολίασε ότι σε μια άλλη σύσκεψη στις 22 Νοεμβρίου «ένας από τους ηγέτες της ομάδας, ο αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, δήλωσε ότι αν η πολιτική κατάσταση συνεχίζει να χειροτερεύει με το σημερινό ρυθμό, δραστική ενέργεια θα χρειαστεί, δηλαδή η επιβολή δικτατορίας»

1. Στις 6 Φεβρουαρίου 1967 ο ειδικός αναλυτής του τμήματος Πληροφοριών και Ερευνας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Χαρίλαος Λαγουδάκης υπέβαλε ένα μνημόνιο στον προϊστάμενό του όπου έγραφε: «Από τις 19 Ιουνίου 1965, το τμήμα Εγγύς Ανατολής έχει λάβει γνώση περίπου 15 αναφορών της CIA από διάφορες πηγές για την αποκαλούμενη Δεξιά Ελληνική Στρατιωτική Συνωμοτική Ομάδα.

Η τελευταία αναφορά είχε ημερομηνία 23 Ιανουαρίου 1967. Το Δεκέμβριο του 1966 αναφέρθηκε ότι ο Παπαδόπουλος είπε πως μετά την εγκαθίδρυση μιας δικτατορίας θα επιδιώξει την υποστήριξη των ΗΠΑ για να εκπληρώσει κοινωνικά και οικονομικά μέτρα που μπορεί να αποτρέψουν την παρούσα τάση προς την Αριστερά».

Η πρώτη συνάντηση των συνωμοτών το 1967 πραγματοποιήθηκε στις 4 Ιανουαρίου και «κύριος ομιλητής» ήταν και πάλι ο «συνταγματάρχης Παπαδόπουλος». Ο Λαγουδάκης κατέληξε τονίζοντας ότι δεν υπάρχει πληροφόρηση γι’ αυτή τη στρατιωτική ομάδα εκτός της CIA που άλλωστε πληροφορούσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ «πολύ επιγραμματικά» σε σχέση με τα όσα γνώριζε.

2. Οι μέρες περνούσαν, μέσα στο 1967, και όλα λειτουργούσαν υπέρ των συνταγματαρχών. Ο Γ. Παπαδόπουλος έχει μετατεθεί στη διεύθυνση του Γ’ Επιτελικού Γραφείου του ΓΕΣ και ο Οδ. Αγγελής είναι υπαρχηγός ΓΕΕΘΑ.

Θέσεις-κλειδιά έχουν καταλάβει όλοι οι συνωμότες της ομάδας των συνταγματαρχών και είναι έτοιμοι να θέσουν σ’ εφαρμογή το ΝΑΤΟικό σχέδιο «Προμηθεύς» που είχαν υπό την επιμέλειά τους οι Παπαδόπουλος και Μακαρέζος. Στις 20 Απριλίου οι συνωμότες πραγματοποίησαν δύο τελικές συσκέψεις, αρχικά στην οικία Μπαλόπουλου και αργότερα στην οικία Ιωαννίδη.

Η «πηγή» της CIA που παρακολουθούσε τις συσκέψεις στα σπίτια των συνωμοτών θα πρέπει να ήταν εκεί.

Ο Παττακός στην οικία Μπαλόπουλου δήλωσε ότι «τα άρματα θα απλωθούν εις όλην την Αθήνα από της ώρας Ω».

Πριν από τα μεσάνυχτα ο Παττακός έφτασε στη μονάδα του των τεθωρακισμένων στο Γουδί, που τη διοίκησή της είχε αναλάβει στις 12 Οκτωβρίου 1966. Δεν άργησε να καλέσει τον αξιωματικό ασφαλείας και να του παραδώσει τον σχετικό φάκελο ενισχυμένου συναγερμού, γνωστού στις χώρες του ΝΑΤΟ με την ονομασία «DROWSY dog», ώστε να τεθεί η μονάδα σε κατάσταση ετοιμότητας.

3. Το πρωί της 21ης Απριλίου 1967 η Ελλάδα ζούσε κάτω από ένα στρατιωτικό, δικτατορικό καθεστώς.

(1). Αναφορά της CIA 7.3.1966 (Lot71A 2420, POL15 Govt) – Αναφορά της CIA 20.12.1966 (Lot71A 2420, POL15 Govt) – Αναφορά της CIA 13.12.1966 (CIA, Φάκελοι του Επιτελείου Ιστορίας).

(2) L. Stern, The Wrong Horse. σ.σ. 42-43, Λαγουδάκης προς Stoddard, 6.2.1947

(3) Στ. Παττακός, 21η Απριλίου 1967, σ.σ. 95, 119, 128.