Όταν η Ελλάδα διέγραφε το γερμανικό χρέος

Εβδομήντα πιστωτές διέγραφαν το 1953 το 50% του γερμανικού χρέους στο όνομα της… ειρήνης.

Του ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ

Εξήντα χρόνια πριν, στις 27 Φεβρουαρίου του 1953, διαγράφονταν το 50% των γερμανικών οφειλών από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και πριν, με τη συγκατάθεση χωρών όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, το Πακιστάν ή η Αίγυπτος, χώρες που σήμερα «λιμοκτονούν» υπό το βάρος του εξωτερικού τους χρέους.

Εξήντα χρόνια πριν υπογραφόταν συμφωνία στο Λονδίνο για τη διαγραφή του γερμανικού χρέους, προκειμένου η κατεστραμμένη από τον πόλεμο γερμανική οικονομία να μπει σε τροχιά ανάπτυξης. Η διαγραφή του γερμανικού χρέους οφείλονταν σε δύο βασικές πολιτικές επιλογές: Η πρώτη στηρίζονταν στην αντίληψη ότι δεν έπρεπε να επαναληφτεί η εκδικητική λογική της συνθήκης των Βερσαλλιών του 1919, με την οποία οι νικητές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου επέβαλλαν αβάστακτες πολεμικές αποζημιώσεις στη Γερμανία, πνίγοντας στην ουσία τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης και συμβάλλοντας στην άνοδο του ναζισμού-η αντίληψη του οικονομολόγου Τζον Μέϊναρντ Κέϊνς που είχε πάρει μέρος στην υπογραφή της συνθήκης των Βερσαλλιών ως εκπρόσωπος του βρετανικού υπουργείου Οικονομικών, έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να διαμορφωθεί η αντίληψη αυτή.
Η δεύτερη πολιτική επιλογή αφορούσε τον Ψυχρό Πόλεμο που βρισκόταν μόλις στην αρχή του. Οι Αμερικανοί και άλλοι δυτικοευρωπαίοι σύμμαχοι χρειαζόντουσαν ένα αντίπαλο δέος απέναντι στο σοβιετικό κίνδυνο, μια ισχυρή δυτικογερμανική οικονομία με κοινωνικά χαρακτηριστικά που θα «απονομιμοποιούσε» τις κομμουνιστικές αντιλήψεις περί ανατροπής του συστήματος.
Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο διαγράφηκε το γερμανικό χρέος και τέθηκαν οι βάσεις για το μεταπολεμικό γερμανικό θαύμα, αλλά «ξεπλύθηκαν» και δεκάδες γερμανικές επιχειρήσεις που είχαν συνεργαστεί ανοικτά με το καθεστώς του Χίτλερ και είχαν συμβάλλει με «τεχνογνωσία» στην πραγματοποίηση του Ολοκαυτώματος και την εξόντωση εκατομμυρίων Εβραίων, πολιτικών αντιπάλων, αθίγγανων και ομοφυλόφιλων.
Η ιστορία του 1953 δείχνει ότι το δημόσιο χρέος δεν είναι απλά ένα οικονομικό μέγεθος, αλλά ένα κατεξοχήν εργαλείο για την επιβολή πολιτικών. Στην περίπτωση του 1953 μάλλον θετικών πολιτικών, αφού κανείς δεν διανοείται σήμερα να υποστηρίξει πως ενδεχομένως να ήταν λάθος η άφεση αμαρτιών προς την μεταπολεμική Γερμανία αν αναλογιστεί κανείς το που είχε οδηγήσει την Ευρώπη η αντίληψη των Βερσαλλιών.
Στην περίπτωση του σήμερα και της κρίσης στον ευρωπαϊκό νότο, το χρέος χρησιμοποιείται ως εργαλείο επιβολής της οικονομικής κυριαρχίας των ισχυρών έναντι των αδυνάτων, μέσω του ξεθεμελίωματος των εργατικών κατακτήσεων του προηγούμενου αιώνα και την αρπαγή περιουσιακών στοιχείων «κοψοχρονιά» μέσω των εξαναγκαστικών ιδιωτικοποιήσεων.
Το 1953, 70 περίπου χώρες είχαν απαιτήσεις έναντι της Γερμανίας τόσο από την προπολεμική όσο και από την μεταπολεμική περίοδο. Μεταξύ αυτών όπως προαναφέραμε και στην αρχή συμπεριλαμβανόταν η διαλυμένη Ελλάδα-που ακόμη δεν έχει πάρει πολεμικές αποζημιώσεις- αλλά και χώρες όπως η Αίγυπτος ή το Πακιστάν που αντιμετωπίζουν σήμερα σοβαρά δανειακά προβλήματα προσφεύγοντας στο ΔΝΤ.
Το συνολικό χρέος της Γερμανίας ανέρχονταν στα 30 δισ. μάρκα, ποσό που αντιστοιχούσε σε μόλις 53% του ΑΕΠ, όταν σήμερα τα χρέη του νότου υπερβαίνουν κατά πολύ το 100%. Ακόμη και για τις υπό ανάπτυξη χώρες μη βιώσιμο θεωρείται το χρέος που υπερβαίνει το 40% του ΑΕΠ.

Με τα λεφτά των άλλων....
\Οι μεταπολεμικοί πιστωτές αποφάσισαν να διαγράψουν το 50% των γερμανικών οφειλών, που αφορούσαν τόσο το δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα. Κάλυπτε όλους τους πιστωτές χωρίς εξαιρέσεις. Το σημαντικότερο σε εκείνη τη συμφωνία του Λονδίνου ήταν ότι περιελάμβανε άρθρο το οποίο έλεγε ότι η Δυτική Γερμανία θα πλήρωνε τα χρέη της μόνο αν διέθετε πλεόνασμα και η όποια αποπληρωμή θα περιοριζόταν στο 3% των εξαγωγών κάθε χρόνο. Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα θεωρούν σήμερα ως «βιώσιμο» ποσοστό 15%-25% των εσόδων από τις εξαγωγές να πηγαίνει στην αποπληρωμή του χρέους όσον αφορά τις πάρα πολύ φτωχές χώρες. Στην Ελλάδα, όπως επισημαίνει προ ημερών σχετικό άρθρο του «Γκάρντιαν», το 30% των εξαγωγών πάει για την αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους.
Η μεταπολεμική συμφωνία για τη διαγραφή του γερμανικού χρέους δημιούργησε τις προϋποθέσεις να γίνει η Γερμανία εξαγωγική δύναμη, αφού συνέφερε στους δανειστές της να αγοράζουν γερμανικά προϊόντα και να ενισχύουν με τον τρόπο αυτό την ανοικοδόμηση της γερμανικής οικονομίας και κατ’ επέκταση την εξυπηρέτηση του χρέους.

Οι αλυσσίδες του χρέους

Από τις δεκαετίες του ’80 και ΄90 που ξέσπασαν οι μεγάλες κρίσεις χρέους στην Λατινική Αμερική και την Αφρική, η προσέγγιση των δανειστών είναι τελείως διαφορετική από αυτήν του 1953. Δάνεια πάνω στα δάνεια για την εξόφληση πιστώσεων που ουδόλως ωφέλησαν την παραγωγική ανασυγκρότηση των οικονομιών, επιβολή του δυτικοευρωπαϊκού μοντέλου του αναπτυγμένου καπιταλισμού(νεοφιλελευθερισμός) σε οικονομίες που βρισκόντουσαν σε αρχικά στάδια μετασχηματισμού, εξώθηση σε υπερπληθωρισμό όπως στην περίπτωση των χωρών της Λατ. Αμερικής την δεκαετία του ΄80 ή σε ακόμη μεγαλύτερη φτώχεια-στην Αφρική τις δεκαετίες του ’80 και ’90 ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε υπερβολική φτώχεια αυξήθηκε κατά 125 εκατομμύρια, ενώ οι οικονομίες συρρικνώθηκαν.

Η ίδια προσέγγιση χαρακτηρίζει την Ευρώπη σήμερα, παρόλο που από την πρώτη στιγμή της κρίσης το 2010, δεν έλλειπαν οι συγκρίσεις με τις κρίσεις της Λατ. Αμερικής ή οι αναφορές στη διαγραφή του γερμανικού χρέους το 1953. Για να μην αναφερθούμε στις δεκάδες αναφορές διεθνών διακηρύξεων ότι για μια χώρα προέχει η κάλυψη των ζωτικών αναγκών(περίθαλψη, παιδεία, σίτιση) και όχι η εξόφληση των δανειστών.
Άλλο το 1953 και άλλο το 2013 απαντούν πολλοί, σε όσους έστω και θεωρητικά θέτουν το ζήτημα μιας ανάλογης με την μεταπολεμική Γερμανία διαγραφής του ελληνικού και όχι μόνο χρέους. Τότε ήταν πόλεμος και προείχαν τα γεωστρατηγικά συμφέροντα απέναντι στην ισχυρή Σοβιετική Ένωση, λένε. Τώρα το χρέος οφείλεται στα «δικά μας λάθη» αποκλειστικά και δεν έχει να κάνει με τις επιπτώσεις ενός πολέμου
Λογικό επιχείρημα το οποίο παραγνωρίζει δύο πράγματα: Πρώτον τον κίνδυνο αποσάθρωσης του ευρωπαϊκού μεταπολεμικού οικοδομήματος με άγνωστο το τι είδους επιπτώσεις. Δεύτερον το γεγονός ότι τα εκατομμύρια άνεργοι, οι συνθήκες πρωτοφανούς για δυτικά δεδομένα αυξανόμενης φτώχειας στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο νότο, είναι επιπτώσεις που θυμίζουν πόλεμο: οικονομικό πόλεμο.
oikonomiallomati 


skotinoprosopo